Łagodna zima z pewnością nie pogorszyła sytuacji kleszczy, które masowo występowały w zeszłym roku a w tym roku ich pojawianie się odnotowano bardzo wcześnie. Z uwagi na panującą sytuację epidemiczną i obowiązujący od dzisiaj brak zakazu wstępu do lasów istnieje duże prawdopodobieństwo masowych wyjść ludzi do lasów i na tereny zielone. Należy brać pod uwagę, że kleszcze występują nie tylko w lasach ale na innych terenach zielonych również, w tym trawnikach.
Kleszcze to pasożyty zewnętrzne ludzi i zwierząt. Występują w lasach (zwłaszcza liściastych i mieszanych) o bogatym poszyciu i wilgotnej ściółce, często graniczących z łąkami, pastwiskami, polami uprawnymi oraz na terenach podmokłych, porośniętych wysoką trawą. Może ono nastąpić także w przydomowym ogródku lub parku miejskim. Kleszcze znajdują się na spodniej stronie liści lub gałęzi, w pobliżu trawników i ścieżek. Kleszcze stanowią realne zagrożenie dla każdego – zarówno dla dzieci, jak i dorosłych oraz zwierząt.
Ukłucie często nie zostaje zauważone przez człowieka z powodu właściwości znieczulających śliny kleszczy. Kleszcze przenoszą liczne patogeny (wirusy, bakterie, pierwotniaki), patogeny te mogą wywoływać niebezpieczne dla człowieka choroby, między innymi – kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowych (KZM) oraz boreliozę a u zwierząt babeszjozę.
Istotne jest, aby podejmować właściwe działania profilaktyczne. Przed wyjściem w teren należy pamiętać o nakryciu głowy, koszuli z długimi rękawami, pełnych butach, długich spodniach. Można stosować środki odstraszające kleszcze i insekty, unikać wysokich traw, zarośli.
Zaleca się dokładne obejrzenie siebie po każdym spacerze w miejscach bytowania kleszczy. Szczególną uwagę należy zwrócić na okolice dobrze ukrwione (głowę, szyję, pachy, pachwiny, zgięcia podkolanowe).
Znalezionego kleszcza trzeba niezwłocznie usunąć. Najlepiej zrobić to w rękawiczkach, pęsetą kosmetyczną o wąskich końcach tak, by usunąć pasożyta w całości. Należy jednak uważać, aby nie chwytać i nie ściskać pęsetą miękkiej części ciała kleszcza (w przypadku kleszczy dłużej żerujących jest ona wyraźnie nabrzmiała od pobranej krwi). Kleszcza chwytamy więc za twardą nasadę narządów gębowych, która tkwi bezpośrednio przy skórze. Miejsce po ugryzieniu należy zdezynfekować i umyć ręce. W razie wystąpienia zaczerwienienia należy udać się do lekarza. Im szybciej usuniemy kleszcza, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia.
Jedną z form zabezpieczenia się przed konsekwencjami ugryzienia kleszczy jest szczepionka na kleszczowe zapalenie mózgu. Najlepiej rozpocząć szczepienia w okresie zimowym (dwie pierwsze dawki), jeśli szczepienie rozpoczynane jest w okresie wiosny/lata lepiej zaszczepić wg schematu przyspieszonego (podanie dwóch dawek w ciągu 2 tygodni). Przed innymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze nie ma szczepionek.
W równym stopniu co ludzie na choroby odkleszczowe są narażone psy. Najczęstszą chorobą odkleszczową psów jest babeszjoza. Wywoływana jest przez pierwotniaka i oprócz ogólnego osłabienia, apatii, braku apetytu, widocznym objawem jest krew w moczu czworonoga. Choroba jest bardzo groźna i wymaga natychmiastowej wizyty u weterynarza.
Najnowsze badania wykazują, że kleszcze może przyciągać promieniowanie elektromagnetyczne, charakterystyczne m.in. dla telefonów komórkowych.
Do takich wniosków doszedł zespół polsko-słowackich naukowców, którzy sprawdzali wpływ pola elektromagnetycznego (EMF) na zachowanie kleszczy pospolitych (znanych też pod nazwą kleszcz pastwiskowy i kleszcz psi, Ixodes ricinus). Obserwowano zachowanie osobników poddanych działaniu pola elektromagnetycznego o częstotliwości 900 MHz, czyli takiego, jakie wytwarzają telefony komórkowe. Kleszcze najchętniej zmierzały do obszaru, w którym występowało takie pole elektromagnetyczne. Dotyczyło to wszystkich kleszczy, ale w szczególności zarażonych riketsjami (bakteriami pasożytującymi w kleszczach, które mogą powodować groźne choroby, w tym gorączkę Q i gorączkę plamistą).
W Polsce poza kleszczem pospolitym występuje m.in. również kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus). Jego z kolei dotyczyły badania opublikowane w 2018 r., również przez polskich i słowackich naukowców. Okazuje się, że również ten gatunek kleszcza jest podatny na działanie pola elektromagnetycznego o częstotliwości radiowej (RF-EMF).
Kleszcze kierują się głównie zmysłem węchu oraz dotyku, wyczuwają także ciepło (np. ciała) oraz dwutlenek węgla, który wydalamy w czasie oddychania. Nowoodkryte zdolności kleszczy pomagają im wyszukiwać potencjalnych żywych ofiar, które wytwarzają pole elektromagnetyczne. Używając telefonów komórkowych pomagamy kleszczom nas łatwiej znaleźć.
Poniżej zamieszczamy infografiki opracowane przez Lasy Państwowe.
